Science Wiki
Register
Advertisement

Γλωσσολογία


Science-01-goog

Επιστήμη Επιστήμες
Φυσικές Επιστήμες Βιο-Επιστήμες Γεω-Επιστήμες Οικονομικές Επιστήμες Θεωρητικές Επιστήμες Κοινωνικές Επιστήμες Επιστήμες Υγείας
Τεχνολογία
Επιστημονικός Κλάδος Επιστημονικός Νόμος Επιστημονική Μέθοδος Επιστημονική Θεωρία Επιστημονικά Κέντρα Γης Επιστήμονες Γης

Literature-01-goog

Γλώσσα
Γλωσσολογία
Λόγος
Λογοτεχνία
Διήγημα
Δοκίμιο
Πεζογραφία
Μυθιστόρημα
Μυθιστορία
Αφήγημα
Ιστοριογραφία
Σύγγραμμα
Γραμματολογία
Άρθρο
Πόνημα
Διατριβή
Δημοσίευμα
Επιφυλλίδα
Βιογράφημα
Βιογραφία
Αυτοβιογράφημα
Αυτοβιογραφία
Ποίημα
Ποίηση
Ωδή
Έπος
Τραγωδία
Κωμωδία
Επίγραμμα
Επιγραμματολογία
Απόφθεγμα
Αποφθεγματολογία

Με τον όρο Γλωσσολογία (ή και γλωσσική, παλαιότερα) εννοείται η επιστημονική μελέτη της ανθρώπινης γλώσσας ως καθολικού φαινομένου, αλλά και των επιμέρους γλωσσών των λαών της Γης.

Εισαγωγή[]

Ως επιστήμη επιδιώκει να δώσει απαντήσεις σε ερωτήματα για τη φύση της γλώσσας, τη δομή της και τη σχέση της με τον ανθρώπινο νου, αλλά και με την κοινωνία. Με αυτό το σκοπό, εξετάζει αφ'ενός τις καθολικές αρχές οι οποίες διέπουν την ανάπτυξη της γλώσσας και τη διαμόρφωση όλων των γλωσσών, αφ' ετέρου τους παράγοντες και τους νόμους που συντελούν στη γλωσσική διαφοροποίηση και ποικιλία, διαχρονικά (Ιστορική γλωσσολογία) και συγχρονικά (π.χ. τυπολογία, διαλεκτολογία, κοινωνιογλωσσολογία). Βοηθητικές/συγγενείς επιστήμες της γλωσσολογίας, η οποία θεωρείται ευρύτερα ως αυτόνομη επιστήμη, είναι μεταξύ άλλων

Οι ερευνητές της επιστήμης αυτής λέγονται "γλωσσολόγοι".

Οι γλωσσολόγοι εστιάζουν στην περιγραφή και την ερμηνεία της γλώσσας, χωρίς να επεμβαίνουν, να αξιολογούν και να αναλαμβάνουν ρυθμιστικό ρόλο στη διαμόρφωση των κανόνων μιας γλώσσας. Ο γλωσσολόγος επίσης δεν ταυτίζεται με τον γλωσσομαθή ή τον μεταφραστή/διερμηνέα.

Η Γλωσσολογία στην Ελλάδα[]

Στην Ελλάδα η γλωσσολογία παραδοσιακά αναπτύσσεται στο πλαίσιο των ανθρωπιστικών επιστημών (π.χ. διδάσκεται κυρίως στις Φιλοσοφικές σχολές των πανεπιστημίων), ενώ στην Ευρώπη και την Αμερική η γλωσσολογία δεν συναρτάται τόσο άμεσα με την φιλολογία, αλλά συχνά συμπεριλαμβάνεται στις κοινωνικές ή άλλες επιστήμες σε κοινό έδαφος με άλλες θεωρούμενες κοινωνικές επιστήμες. Πέρα από τις επιδράσεις που έχει δεχτεί, η γλωσσολογία έχει ασκήσει σημαντική επιρροή σε άλλους γνωστικούς χώρους, όπως η Φιλολογία/Λογοτεχνική Κριτική (ιδιαίτερα ο γλωσσολογικός δομισμός), οι Επιστήμες της Επικοινωνίας, η Πληροφορική κ.λπ.

Ιστορική Αναδρομή[]

Η Γλωσσολογία αναπτύχθηκε πρώτα ως Συγκριτική Γλωσσολογία και η απαρχή της τοποθετείται το 1816, με το έργο του "Franz Bopp" για τη σύγκριση του κλιτικού συστήματος της Σανσκριτικής με το αντίστοιχο της Ελληνικής, της Λατινικής, της Περσικής και της Γερμανικής.

Η Σύγχρονη Γλωσσολογία (που στρέφει το ενδιαφέρον στη συγχρονική προσέγγιση της γλώσσας, ενώ ώς τότε η γλωσσολογία γινόταν αντιληπτή ως αποκλειστικά ιστορική επιστήμη) γεννήθηκε 100 χρόνια αργότερα, στα 1916, με την έκδοση των Μαθημάτων Γενικής Γλωσσολογίας του Φερντινάντ ντε Σωσσύρ.

Ανάλυση Γλωσσολογίας[]

Η γλωσσολογική ανάλυση γίνεται σε πέντε ή έξι διακριτά γλωσσολογικά επίπεδα:

Επίσης, η Γλωσσολογία περιλαμβάνει και διακλαδικές προσεγγίσεις, όπως

  • η Ψυχογλωσσολογία (η επιστήμη της κατάκτησης της γλώσσας),
  • η Κοινωνιογλωσσολογία,
  • η Κειμενογλωσσολογία/ Υφογλωσσολογία/ Ανάλυση Ομιλίας,
  • η Υπολογιστική Γλωσσολογία κ.λπ.

Επίσης είναι δυνατή η διπλή προσπέλαση ένος γλωσσολογικού επιπέδου, είτε από συγχρονική είτε από διαχρονική σκοπιά, π.χ. Συγχρονική σημασιολογία ή σύνταξη/ Ιστορική Σημασιολογία ή Διαχρονική Σύνταξη.

Μια περαιτέρω διάκριση, επίσης, που γίνεται συχνά είναι ανάμεσα στη θεωρητική γλωσσολογία, δηλαδή την ανάλυση της γλώσσας και των γλωσσών με σκοπό τη διατύπωση θεωριών, δηλαδή διαψεύσιμων υποθέσεων, και την Εφηρμοσμένη Γλωσσολογία, δηλαδή την έρευνα των εφαρμογών της γλωσσολογίας στη διδασκαλία των γλωσσών (μητρικής και ξένων), στη μετάφραση, στη λεξικογραφία κ.λπ.

Τα κυριότερα ρεύματα που κυριάρχησαν από τη γέννηση της σύχρονης Γλωσσολογίας και στο πλαίσιο των οποίων αναπτύχθηκε κατά καιρούς η γλωσσική επιστήμη είναι ο Δομισμός, Αμερικανικός και Ευρωπαϊκός (σχολή της Γενεύης, σχολή της Πράγας, σχολή των Παρισίων/γαλλικός Λειτουργισμός, σχολή του Λονδίνου κ.λπ.), και η Γενετική Μετασχηματιστική Γραμματική.

Φωνητική[]

Με τον όρο Φωνητική εννοείται η μελέτη και η πρόσληψη των ήχων από αντικειμενική σκοπιά. Συνδέεται με τους ήχους της γλώσσας, τον τρόπο με τον οποίο αρθρώνονται και τον τρόπο με τον οποίο τους αντιλαμβάνεται ο ακροατής. Η φωνητική συνδέεται με την επιστήμη της Ακουστικής, από την άποψη ότι χρησιμοποιεί τις ίδιες μεθόδους ανάλυσης του ήχου. Η φωνητική αναλύεται σε τρείς επί μέρους τομείς:

  • Αρθρωτική φωνητική: η παραγωγή των ανθρώπινων ήχων.
  • Ακουστική φωνητική: η μελέτη της φυσικής παραγωγής και μετάδοσης των ήχων της ομιλίας.
  • Ακροατική/αντιληπτική φωνητική: η μελέτη της αντίληψης των ήχων της ομιλίας.

Φωνολογία[]

Με τον όρο Φωνολογία εννοείται η μελέτη των ήχων από λειτουργική σκοπιά. δηλαδή δεν έχει σαν αντικείμενο το τι ήχους παράγει και προσλαμβάνει ο άνθρωπος αλλά το ποιοι ήχοι έχει διακριτική/διαφοροποιητική λειτουργία για το νόημα του γλωσσικού σήματος. Αυτός είναι ο λόγος που, ενώ τα πορίσματα της φωνητικής μπορούν να αφορούν σε οποιαδήποτε γλώσσα ή οικογένεια γλωσσών, η φωνολογία έχει συνήθως σαν αντικείμενο κάθε μια γλώσσα ή ακόμα και ένα στάδιο μιας συγκεκριμένης γλώσσας (π.χ. τα αρχαία ελληνικά κάνουν διάκριση μεταξύ μακρών και βραχέων φωνηέντων ενώ η νεοελληνική όχι).

Γλωσσολογική Μορφολογία[]

Με τον όρο Μορφολογία εννοείται η μελέτη του σχηματισμού μιας λέξης και της δομής της. Η Γλωσσολογική Μορφολογία μελετά τον τρόπο με τον οποίο συντίθενται οι λέξεις από τα μικρότερα συστατικά τους και τους κανόνες που ελέγχουν αυτή τη διαδικασία. Τα στοιχεία που συνδυάζονται για να σχηματίσουν λέξεις ονομάζονται μορφήματα. Με την έννοια μόρφημα εννοείται η μικρότερη μονάδα-φορέας σημασίας σε μια δεδομένη γλώσσα.

Σύνταξη[]

Η σύνταξη είναι η μελέτη της δομής της πρότασης. Με όρους κανόνων προσπαθεί να περιγράψει τι ανήκει στη Γραμματική δομή μιας ιδιαίτερης γλώσσας. Σύμφωνα με τη Γενετική Γραμματική, οι (περιγραφικοί) κανόνες αποτελούνται από μια υποκείμενη δομή και μια μετασχηματιστική διαδικασία. Έτσι, για παράδειγμα, η παθητική δομή(Η μπάλα χτυπήθηκε από τον Αντώνη) παράγεται από την ενεργητική (Ο Αντώνης χτύπησε την μπάλα) με μετασχηματισμό χωρίς να προϋποτίθενται διαφορετικές υποκείμενες δομές.

Σημασιολογία[]

Με τον όρο σημασιολογία εννοείται η μελέτη του νοήματος. Συνδέεται με την περιγραφή της αναπαράστασης του νοήματος μιας λέξης στον νου μας και πώς χρησιμοποιούμε αυτή την αναπαράσταση - απεικόνιση για την κατασκευή προτάσεων. Η σημασιολογία βασίζεται κυρίως στη μελέτη της Λογικής στη Φιλοσοφία.

Κλάδοι της Γλωσσολογίας[]

  • Πραγματoλογία: είναι η μελέτη της γλώσσας μέσα στο επικοινωνιακό περιβάλλον που χρησιμοποιείται.
  • Λογοανάλυση: η μελέτη της γλώσσας σε μεγαλύτερες μονάδες από την πρόταση, η μελέτη της συνομιλίας ή η μελέτη της αναπαράστασης στην αφήγηση μιας κοινωνικής πρακτικής.
  • Κοινωνική Γλωσσολογία: είναι εκείνος ο ιδιαίτερος κλάδος της γλωσσολογίας είναι η μελέτη των διασυνδέσεων της γλώσσας και της κοινωνικής δομής, της γλωσσικής ποικιλίας και της στάσης του ανθρώπου προςτη γλώσσα.
  • Ιστορική Γλωσσολογία: είναι η μελέτη των αλλαγών μιας γλώσσας και των σχέσεων των διαφορετικών γλωσσών.
  • Ανθρωπολογική Γλωσσολογία: είναι η μελέτη της σχέσης γλώσσας και πολιτισμού και του τρόπου με τον οποίο αλληλεπιδρούν.
  • Νευρογλωσσολογία: είναι η μελέτη του εγκεφάλου και του τρόπου λειτουργίας του στην παραγωγή, αντίληψη και πρόσκτηση της γλώσσας.

Γλωσσολόγοι[]

  • Βαλεντίν Βολόσινοφ
  • Φερντινάντ ντε Σωσσύρ
  • Νόαμ Τσόμσκι
  • Λέοναρντ Μπλούμφιλντ

Υποσημειώσεις[]

Εσωτερική Αρθρογραφία[]

Βιβλιογραφία[]

  • Cassirer Ε., Language and Myth, Dover, (New York, 1946)
  • Chomsky N., La Langage et la Pensee, Payot, (Paris, 1970)
  • Chomsky N., Reflections on Language, Collins, (Glasgow, 1976)
  • Δημητρίου Σ., Η Εξέλιξη του Ανθρώπου V: Γλώσσα-Σώμα, Καστανιώτης, (Αθήνα, 2000)
  • Jackobson R., Essais de Linguistique Generale, Minuit, (Paris, 1976)
  • Martinet Α., Θέματα Λειτουργικής Σύνταξης, Νεφέλη, (Αθήνα, 1985)
  • Μπαμπινιώτης Γ., Θεωρητική Γλωσσολογία. Εισαγωγή στην Σύγχρονη Γλωσσολογία (Αθήνα, 1980)
  • Mounin G., Κλειδιά για τη Γλωσσολογία, Μ.Ι.Ε.Τ., (Αθήνα 1988)
  • Saussure F. de, Μαθήματα Γενικής Γλωσσολογίας, Παπαζήσης, (Αθήνα, 1979)
  • Τσιτσιπής Λ., Εισαγωγή στην Ανθρωπολογία της Γλώσσας, Gutenberg, (Αθήνα,
  • Vygotsky L., Σκέψη και Γλώσσα, Γνώση, (Αθήνα, 1988)
  • Χριστίδης, Α.-Φ. (εκδ.), Εγκυκλοπαιδικός Οδηγός για τη Γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, Θεσσαλονίκη 2001

Ιστογραφία[]

Advertisement