Πρωτεύς
Proteus, Πρωτέας
αυθαίρετη σύγχρονη αναπαράσταση
Ηγεμόνες Αιγύπτου
- Ένας Θεός της Ολυμπιακής Θρησκείας
Ετυμολογία[]
Η ονομασία "Πρωτεύς" συσχετίζεται ετυμολογικά με τις λέξεις
1) Το όνομα "Πρωτέας" είναι μια αρχαία λέξη, που σημαίνει "πρώτος", "πρωτόγονος" .
2) Πιθανόν το όνομα Πρω-τεύς να αποτελεί εξελληνισμό της λέξης Φαρα-ώ που στην συνέχεια συνδυάστηκε με την λέξη "πρώτος" (η κατάληξη -τεύς προστέθηκε κατά τον εξελληνισμό).
Έτσι εξηγούνται και οι μεταμορφώσεις του, καθώς ο κάθε Αιγύπτιος φαραώ ήταν βέβαια διαφορετικό πρόσωπο.
Βιογραφία[]
Πρωτεύς.
Πρωτεύς και Μενέλαος μαχόμενοι.
Σύμφωνα με την Ολυμπιακή Θρησκεία ο Πρωτέας ήταν ένας θαλάσσιος δαίμων. Οι ναυτικοί τον αποκαλούσαν συχνά «Γέροντα της θάλασσας», όπως άλλωστε και τον Φόρκυ, τον Νηρέα, τον Τρίτωνα και τον θεωρούσαν προστάτη στα ταξίδια τους.
Όπως αναφέρει ο Όμηρος, ήταν υποτακτικός του Ποσειδώνα και γνώριζε όλα τα βάθη της θάλασσας και τα μυστικά τους. Επίσης, ήταν προικισμένος με μαντικές ικανότητες και μπορούσε να μεταμορφώνεται σε ό,τι ήθελε, σε ζώο, σε φυτό, σε πτηνό, ακόμη και σε πυρ ή σε ύδωρ.
Σύμφωνα με το μύθο, ο Πρωτεύς είχε ανατολική καταγωγή. Θεωρούσαν ότι είχε έρθει από τη Φοινίκη μαζί με τον Κάδμο όταν ο Κάδμος αναζητούσε την αδελφή του, την Ευρώπη, που την είχε απαγάγει ο Δίας. Ο Πρωτέας έφθασε τελικά μέχρι την Παλλήνη της Χαλκιδικής. Εκεί συμμάχησε με το βασιλέα της Σιθωνίας Κλείτο, που τον βοήθησε να ιδρύσει δικό του κράτος, εκδιώκοντας από τη Βισαλτία, μια περιοχή της Θράκης, τους παλαιούς κατοίκους της. Ο Κλείτος του έδωσε επίσης την κόρη του Χρυσονόη ως σύζυγο.
Ο Πρωτεύς έζησε ειρηνικά στο βασίλειό του, ώσπου ένα τραγικό συμβάν τον τάραξε. Όταν κάποτε ο Ηρακλής πέρασε από εκεί, μονομάχησε με τους δυο γιους του Πρωτέως,
τους οποίους και φόνευσε. Ο Πρωτεύς δεν άντεξε και από τη λύπη του έπεσε στη θάλασσα. Οι θεοί τον λυπήθηκαν και τον μετέτρεψαν αθάνατο θεό των υδάτων. Έλεγαν ότι ο Πρωτεύς ήταν πάντα ανέκφραστος, και δεν ομιλούσε ή γελούσε ποτέ.
Σε άλλο μύθο αναφέρεται ότι πατρίδα του μπορεί εξ' ίσου να θεωρηθεί και η Αίγυπτος. Σύμφωνα με αυτόν ο Πρωτεύς ήρθε στη Θράκη από αυτήν, συζεύχθηκε μια νύμφη, την Κορώνη, και απέκτησε δυο υιους. Εκείνοι, όμως, έκαναν κατάχρηση της εξουσίας που είχαν και διέπρατταν αδικήματα. Ανάγκαζαν τους ταξιδιώτες να παλεύουν μαζί τους και στο τέλος τους φόνευαν. Ο Πρωτεύς απαυδισμένος τη συμπεριφορά τους, ζήτησε από τον Ποσειδώνα να επιστρέψει στην Αίγυπτο. Ο θεός άκουσε την παράκλησή του και αποφάσισε να τον βοηθήσει, κατασκευάζοντας του ένα δρόμο μέχρι την Αίγυπτο. Ο δρόμος αυτός διερχόταν πάνω από τη θάλασσα και έτσι ο Πρωτεύς έφθασε μέχρι εκεί "αβρόχοις ποσί".
Στην Οδύσσεια ο Όμηρος αναφέρει ότι ο Πρωτέας κατοικούσε στην νησίδα Φάρος, στις μεσογειακές ακτές της Αιγύπτου, στις εκβολές του Νείλου. Όταν ο Μενέλαος επέστρεφε από την Τροία, έχοντας μαζί του την Ελένη, οι δυνατοί άνεμοι του Αιγαίου τους έφεραν στην Αίγυπτο. Εκεί ο Μενέλαος συνάντησε τυχαία τη σοφή και πρόθυμη κόρη του Πρωτέα, την Ειδοθέα, που του έδωσε οδηγίες για τον τρόπο που θα μπορούσε να αποσπάσει από τον πατέρα της χρήσιμες πληροφορίες για το ταξίδιο της επιστροφής. Η Ειδοθέα του αποκάλυψε ακόμη ότι ο πατέρας της θα μπορούσε να προβλέψει συμβάντα στο ανάκτορό του, κατά την απουσία του.
Ο Μενέλαος στη συνέχεια εφάρμοσε το εξής τέχνασμα, ακολουθώντας τις συμβουλές της: ο ίδιος και άλλοι τρεις σύντροφοί του ενδύθηκαν με δέρματα φώκιας και αναμίχθηκαν με τις φώκιες του Πρωτέως.
Αυτή ήταν η ώρα που ο «γέροντας» έβγαινε από την θάλασσα. Συνήθιζε να ξαπλώνει σε ένα ευρύ σπήλαιο, ανάμεσα στο ποίμνιό του, που κοιμόταν αναδύοντας τη οσμή του αλμυρού βυθού και της αβύσσου.
Όταν ο Πρωτεύς εξήλθε από το πέλαγος, δεν υποψιάστηκε την παγίδα και χώθηκε ανάμεσά τους. Μόλις αποκοιμήθηκε, ο Μενέλαος τον άρπαξε μαζί με τους συντρόφους του και τον κράτησαν σφιχτά. Ο Πρωτεύς προσπαθούσε να διαφύγει και μεταμορφώθηκε σε λέοντα, σε δράκοντα, σε τίγρη, σε κάπρο, έπειτα σε δένδρο ακόμη και σε ύδωρ. Εκείνοι, όμως, δεν πτοήθηκαν και δεν σταμάτησαν να παλεύουν μαζί του, παρά μόνο αφού άρχισε να λαμβάνει την ανθρώπινη μορφή του.
Τότε ο Πρωτεύς εξαντλημένος, απάντησε στις ερωτήσεις του Μενέλαου, που έτσι έμαθε ότι, για να του φανερώσουν οι θεοί το δρόμο της επιστροφής, έπρεπε να ανεβεί τον Νείλο και να τους προσφέρει εκατόμβη, δηλαδή θυσία εκατό βοών. Επίσης, ότι δεν θα απέθνησκε όπως οι άλλοι θνητοί, διότι ο Ζεύς τον προστάτευε και θα τον οδηγήσει μετά θάνατο στα Ηλύσια Πεδία.
Τέλος, ο Πρωτεύς τον πληροφόρησε και για την τύχη του αδελφού του, του Αγαμέμνονα, που είχε δολοφονηθεί, καθώς και για τους συμπολεμιστές του στην Τροία, τον Οδυσσέα και τον Αίαντα τον Λοκρό.
Ο Ηρόδοτος αναφέρει μια παράδοση που ο ίδιος άκουσε στην Αίγυπτο: ότι ο Πρωτέας δεν ήταν θεότητα της θάλασσας, αλλά βασιλέας της Αιγύπτου, την εποχή του Τρωικού Πολέμου. Έδρα του ήταν η Μέμφιδα και τον χαρακτήριζε η προστασία των αδικημένων, ενώ δεν είχε μαντικές ικανότητες. Όταν οι άνθρωποί του του έφεραν υπόδικο τον Πάριδα, μαζί με την Ελένη και τους θησαυρούς του Μενέλαου, ο Πρωτεύς τον φιλοξένησε· επειδή δεν ήθελε να φονεύει τους ξένους που έρχονταν στη χώρα του, τον άφησε στο τέλος να επιστρέψει στην Τροία, κατακράτησε όμως στην Αίγυπτο την Ελένη και το θησαυρό.
Οι Αχαιοί έπλευσαν στην Τροία για να διεκδικήσουν την απαχθείσα βασίλισσα, οι Τρώες απάντησαν ότι δεν βρισκόταν εκεί, όπως και ήταν η αλήθεια, οι Έλληνες αρνήθηκαν να τους πιστεύσουν και ο πόλεμος άρχισε.
Μόνο μετά το τέλος του πολέμου και την πτώση της Τροίας οι Έλληνες διαπίστωσαν την απουσία της Ελένης και ο Μενέλαος έπλευσε στη χώρα του Πρωτέως, για να επαναφέρει την σύζυγό του. Επέστρεψε, έτσι, πίσω στην πατρίδα του δικαιωμένος.
Ο Ευριπίδης στην τραγωδία του "Ελένη" αναφέρει μια ακόμη εκδοχή του μύθου του Πρωτέα: Σύμφωνα με την εκδοχή του η Ελένη δεν οδηγήθηκε στην Αίγυπτο ούτε επειδή ο Πάρης την έφερε, ούτε επειδή ο Πρωτεύς του την αφαίρεσε. Αυτό που συνέβη ήταν ότι οι ίδιοι οι θεοί την μετέφεραν εδώ με τη βοήθεια του Ερμή και την εμπιστεύθηκαν στον Πρωτέα. Ο Πάρις, με ένα τέχνασμα των θεών, δεν μετέφερε στην Τροία παρά ένα νεφελώδες ομοίωμά της. Όταν ο Πρωτέας απέθανε στο θρόνο της Αιγύπτου τον διαδέχτηκε ο γιος του Θεοκλύμενος, που πίεζε επίμονα την Ελένη να γίνει σύζυγός του. Εκείνη, απελπισμένη, κατέφυγε στον τάφο του Πρωτέα και εκεί τη βρήκε ο Μενέλαος, που είχε στο μεταξύ φθάσει στην Αίγυπτο. Μετά από λίγο οι δυο σύζυγοι αναγνωρίζουν ο ένας τον άλλο, ο κίνδυνος όμως που διατρέχουν είναι μεγάλος, γιατί ο Θεοκλύμενος δεν ήταν φιλόξενος, όπως ο πατέρας του συνήθιζε να σκοτώνει όλους τους ξένους. Τότε και εδώ επεμβαίνει η Ειδοθέα, η επινοητική κόρη του Πρωτέα, που καταστρώνει σχέδιο διαφυγής για το διάσημο ζεύγος.
Βλέπουμε ότι το όνομα του Πρωτέα συνδέεται κυρίως με δυο περιοχές, τη Χαλκιδική και την Αίγυπτο. Ως προς την πρώτη δικαιολογημένα τον φαντάζονταν εκεί, επειδή από τους παλαιότερους χρόνους ήδη η Χαλκιδική φημιζόταν για τις ακτές και το θαλάσσιο πλούτο της. Όσο για την Αίγυπτο και η νήσος Φάρος, βρίσκονταν στα αφρικανικά παράλια, που αποτελούσαν τα όρια του τότε γνωστού κόσμου προς την Ανατολή. Οι αρχαίοι, λοιπόν, τοποθετούσαν τον Πρωτέα ως ορόσημο στην άκρη της Οικουμένης, όπως τον Άτλαντα στη δύση, στο στενό του Γιβραλτάρ.
Η ικανότητα του Πρωτέα να λαμβάνει όποια μορφή θέλει, οδηγεί ίσως στη βαθύτερη κατανόηση του μύθου. Προφανώς το όνομα αντιστοιχούσε στον κάθε φαραώ της Αιγύπτου που συνεχώς άλλαζε αλλά για τους κατοίκους του Ελλαδικού χώρου της 2ης χιλιετηρίδας π.Χ. παρέμενε ο ίδιος.
Υποσημειώσεις[]
Εσωτερική Αρθρογραφία[]
- Νηρεύς
- [[]]
Βιβλιογραφία[]
Ιστογραφία[]
 Κίνδυνοι Χρήσης
|
|---|
|
Αν και θα βρείτε εξακριβωμένες πληροφορίες "Οι πληροφορίες αυτές μπορεί πρόσφατα Πρέπει να λάβετε υπ' όψη ότι Επίσης, |
- Μην κάνετε χρήση του περιεχομένου της παρούσας εγκυκλοπαίδειας
αν διαφωνείτε με όσα αναγράφονται σε αυτήν
- Όχι, στις διαφημίσεις που περιέχουν απαράδεκτο περιεχόμενο (άσεμνες εικόνες, ροζ αγγελίες κλπ.)